11. Ποιος είναι ο ρόλος της εταιρείας εκκαθάρισης

Η εκκαθάριση των συναλλαγών σε παράγωγα πραγματοποιείται από τον Oργανισμό Εκκαθάρισης (clearing house). Στην ελληνική αγορά, την ευθύνη αυτή για τις συναλλαγές στο Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών (ΧΠΑ) έχει η ΕΤΕΣΕΠ (Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων).

Από τη στιγμή που θα πραγματοποιηθεί συναλλαγή στο ΧΠΑ, η ΕΤΕΣΕΠ πρέπει να διεκπεραιώσει τέσσερις λειτουργίες:

α)να καταγράψει τη συναλλαγή
β) να εκκαθαρίσει τη συναλλαγή,
γ) να υπολογίσει το περιθώριο ασφάλισης που πρέπει να δεσμεύσει από τους επενδυτές, και
δ)να διακανονίσει τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων.

Παρακάτω, βλέπουμε πολύ απλά τον τρόπο λειτουργίας της Χρημαστιστηριακής Αγοράς Παραγώγων:

Πάντοτε, ο αντισυμβαλλόμενος του τελικού επενδυτή είναι η ΕΤΕΣΕΠ. Σε περίπτωση που κάποιος επενδυτής δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις, που απορρέουν από συναλλαγή, το μέλος της ΕΤΕΣΕΠ, που εκπροσωπεί τον εν λόγω επενδυτή, είναι υπεύθυνο για την ενημέρωση της ΕΤΕΣΕΠ σχετικά με την αδυναμία του επενδυτή. Η κάλυψη των υποχρεώσεων του επενδυτή αναλαμβάνεται από την ΕΤΕΣΕΠ (χρησιμοποιώντας τα περιθώρια ασφάλισης του επενδυτή). Αν και μετά τη χρήση των περιθωρίων ασφάλισης του επενδυτή, η ΕΤΕΣΕΠ δεν έχει καλύψει τη ζημία που έχει υποστεί από τον επενδυτή, τότε το μέλος της ΕΤΕΣΕΠ θα κληθεί να καλύψει τη διαφορά.

Η εκκαθάριση των συναλλαγών του Χρηματιστηρίου Παραγώγων περιλαμβάνει τις γνωστές, από τα χρηματιστήρια αξιών, λειτουργίες εκκαθάρισης (clearing) και χρηματικού διακανονισμού (settlement), αλλά και τη διαδικασία των περιθωρίων ασφάλισης (margining). Η διαδικασία των περιθωρίων ασφάλισης διενεργείται σε επίπεδο τελικού επενδυτή (end-client), ενώ αυτή του χρηματικού διακανονισμού, σε επίπεδο εκκαθαριστικού μέλους (clearing member-μέλος του ΧΠΑ και μέλος της ΕΤΕΣΕΠ).

Στη συνολική διαδικασία συμμετέχουν οι εξής οργανισμοί:

1.ΧΠΑ (ADEX)
2.ΕΤΕΣΕΠ (ADECH)
3.ΚΑΑ (CSD)
4.ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΗΣ
5.ΤΡΑΠΕΖΑ ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ
6.ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Επομένως, η Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων (ΕΤΕΣΕΠ) εκκαθαρίζει τις πράξεις που γίνονται στο Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών (ΧΠΑ). Η εκκαθάριση μπορεί σύντομα να ορισθεί ως διαδικασία καταχώρησης, τήρησης θέσεων, διακανονισμού και υπολογισμού των περιθωρίων ασφάλισης των συμβολαίων που έχουν διαπραγματευθεί. Πρωταρχικός ρόλος της ΕΤΕΣΕΠ είναι να αποτελεί τον εγγυητή όλων των πράξεων που έχουν εκτελεσθεί στο ΧΠΑ και να δρα ως αντισυμβαλλόμενος σε κάθε πράξη. Καθώς η ΕΤΕΣΕΠ καταχωρεί μία πράξη, γίνεται ο αγοραστής για κάθε Τελικό Πωλητή και ο πωλητής για κάθε Τελικό Αγοραστή.

Η ΕΤΕΣΕΠ, προκειμένου να προστατεύσει τον εαυτό της και κατά συνέπεια την ίδια την αγορά έναντι των κινδύνων που αναλαμβάνει ως κεντρικός αντισυμβαλλόμενος, εγκαθιστά διάφορα επίπεδα οικονομικών απαιτήσεων, όπως περιθώρια ασφάλισης, εγγυήσεις, ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο, ή άλλους τρόπους οικονομικής διασφαλίσεως. Η ευθύνη που αναλαμβάνει η ΕΤΕΣΕΠ ως ο αντισυμβαλλόμενος σε κάθε πράξη, ποτέ δεν πρέπει να υποτιμάται.